Sign In Sign-Up

Welcome!

Close

Would you like to make this site your homepage? It's fast and easy...

Yes, Please make this my home page!

No Thanks

  Don't show this to me again.

Close

Kaya tırmanırken giydiğimiz ayakkabılar (katalar) ayağımızı korumaktan öte işlevlere sahiptir. Kaya tırmanış ayakkabılarımız ile kayayı kavrarız, tutunuruz ve hissederiz. Değişik ayakkabılar değişik kullanımları kolaylaştırmak için tasarlanmışlardır. Hem ayağınızın yapısına, hem de tırmanış tarzınıza uyan bir ayakkabı seçmeniz çok önemlidir. Aşağıda adımları izleyerek sağlıklı bir seçim yapmanız mümkün olacaktır:

1. Adım: Tırmanış Planlarınızı Göz Önüne Alın
Herşeyden önce kendinize sorucağınız bazı soruları cevaplamalısınız
- Tırmanış konusunda kendinizi nasıl değerlendirirsiniz: Acemi(yeni başlayan), orta seviyede yada ileri düzeyde?
- En sık nerede tırmanırsınız? Kaya yapısı nasıldır ve rotaların özellikleri nelerdir?
- Alacağınız ayakkabılarla ne yapmayı amaçlıyorsunuz? Uzun, günboyu süren duvar çıkışları mı, yoksa kısa rotalar mı? Tırmanış yarışmaları, performans rotaları yada keyfiniz için rahat rotalar mı?
- Hangi tırmanış tekniklerini daha çok kullanırsınız? İç basma(edging), sürtünme, cepli rotalar, çatlak tırmanışı yada bunların hangi kombinasyonu?

Çoğu kaya tırmanış ayakkabıları (katalar) birçok kaya tırmanma tekniğini başarılı uygulayacak şekilde üretilirler. Ama bazı ayakkabılar kimi

teknikler için diğerlerine göre daha uygundur. Eğer tırmanışa yeni başlıyorsanız yada farklı stilde tırmanışlar yapmak hoşunuza gidiyorsa, çok amaçlı bir kata alarak değişik tırmanışların doğurduğu değişik ihtiyaçları tek bir ayakkabı ile giderebilirsiniz. Daha tecrübeli bir tırmanıcı iseniz, farklı tırmanış koşulları için özelleşmiş ayakkabılar seçmeyi tercih edebilirsiniz.

Kataların Temel Özellikleri
Kaya ayakkabılarının performansı yapıldığı malzemelere ve bunların nasıl birleştirildiğine bağlıdır. Değişik ayakkabıları karşılaştırmadan önce aşağıdaki noktalara göz atmanızda fayda vardır:

Ayakkabı Boğazı: Yüksek boğazlı ayakkabılar bileğinize ve ayak kaslarınıza destek olurlar. Ayrıca ayak bilekleriniz çizilmeler sürtünmelere karşı korurlar. Düşük boğazlı ayakkabılar belki ayak bileğinize daha az destek verirler ama dik yüzeylerde sürtünme basışı yada diğer gelişmiş tırmanış teknikleri uygulamak için daha uygun bir hareket kabiliyetine sahiptirler.

Temel Tasarım: Patik şeklinde giyilen yada cırt-cırt ile hızla bağlanan ayakkabıları ayağınıza giymek ve çıkarmak bir kaç saniye alır. Bu özellikleri ile kısa kaya tırmanışları veya yapay tırmanış duvarları gibi ayakkabıları sık sık ayağınıza giyip çıkardığınız durumlar için idealdirler. Bağcıklı katalar ayağınıza çok daha sıkı ve iyi oturur, bir miktar kullanımdan sonra daha da sıkı bağlanarak yine iyi kavraması sağlanabilir. (neredeyse bütün kaya tırmanış ayakkabıları normal kullanımla bir miktar esnerler.)

Destek/Orta taban sertliği: Sert ve destekleyici kata tabanları ayaklarınızı korurlar, ayak kaslarınızın daha az kasılmasını sağlarlar, ince kenarlar ve basamaklar üzerinde daha kolay durmanız mümkündür. Ayrıca ayağınızı çatlaklara yada büyük ceplere sıkıştırdığınızda ayakkabınızın bükülmesini kısıtladıkları için ayağınızı oldukça rahatlatırlar! Esnek orta tabanlar kayayı daha iyi "hissetmenizi", dolayısı ile çok ufak basamakları kullanabilmenizi sağlarlar. Esnek tabanların bir diğer avantajı sürtünme basışını dik yüzeylerde uygularken çok daha geniş bir kauçuk tabanı ile kayaya basabilmeniz; daha rahat tırmanmanız olacaktır.

Parmak Tasarımı: Parmakların ucuna doğru incelen, sivri uçlu ve alçak profile sahip katalar ayağınızı kaya yüzeyindeki ufacık çatlak ve ceplere rahatlıkla sıkıştırmanızı sağlar. Ancak bu tasarımın özellikle baş parmağınızı daha fazla acıtacağı ve uzun tırmanışlarda pek rahat olmayacağı da bir gerçektir. Parmakları daha az büken ve sıkıştıran modeller daha rahattırlar ve sürtünme basışını daha etkili uygulamanıza olanak tanırlar.

Last shape - Ayakkabının formu
"Last" denilen, kata üretilirken kabul edilen ayak şeklidir. Ayakkabı bu "form"u saracak şekilde üretilir. Üreticiler değişik modeller için değişik formlar (last) oluşturur ve kullanırlar. Bunların çoğunu iki ana tipte toplayabiliriz:

Yarı-esnek: Yarı esnek formlar (ki bunlara geleneksel formlar da denir) alışa geldiğimiz, ayağımızın anatomik şekline uygun olan formlardır. Aşağıda daha detaylı açıklanan kavisli formlara kıyasla çok daha rahat olduklarından özellikle yeni başlayanlar ve orta düzeyde tırmananlar tarafından tercih edilirler. Kavisli- Kavisli formlarda ayak tabanı parmak uçlarında aşağıya doğru hafifçe bükülmüştür. Böylece ayak parmaklarınız da kıvrık olarak ayakkabıya yerleşir; ufak kenarlara basmak(edging) ve dengeyi sağlamak kolaylaşır. Kavisli katalar zor rotalar ve tırmanış yarışmaları gibi limitinizi zorlayacak performanslar için çok uygundurlar. Ancak ayağınıza pek de nazik davranmadıkları için genel tırmanış amaçlı yada yeni başlayanlar için önerilmezler.

Kata Taban Yapısı

Slip-lasted - Slip-lasted kataların orta ve iç tabanları incedir. Bu sayede oldukca esnek ve hassas olurlar. Ayağınızın altındaki kayayı "hissetmenizi" sağlarlar, ayağınızı tam olarak nereye bastığınızı bilirsiniz. Bu ince tabanlar aynı zamanda çok ufak basamakları kavramanızı ve kullanmanıza yardımcı olurlar.

Board-lasted - Board-lasted katalar slip-lasted olanlara göre daha sert ve dayanıklıdırlar, daha az esnerler ve daha uzun ömürlüdürler. Eğer taban yenileyebiliyorsanız, board-lasted tekniği ile üretilen ayakkabıları daha çok kez yenileyebilirsiniz. Orta tabanın sertliği ayağınıza ek destek ve koruma sağlayarak özellikle ufak kenarlar ve uzun çatlaklardan oluşan tırmanışlarınızda sizi rahatlatır.

2. Adım: Genel Kategorilerden Birini Seçin
Kaya tırmanış ayakkabılarını çok kesin ve net olarak sınıflara ayırmak mümkün olmaz çünkü çoğu ile birçok değişik tırmanış ihtiyaçlarınızı karşılamak mümkündür. Ama yine de onları üç temel kategoriye ayırarak yeni bir kata seçerken yapacağınız incelemeyi kolaylaştırabiliriz.

Çok Amaçlı Katalar:
Çok amaçlı ayakkabılar kaya tırmanırken karşılaşabileceğimiz çoğu

durumda bizi tatmin edecek kadar iyi performans gösterirler. Çatlak tırmanışı, kenar basışlar(edging) ve sürtünme tırmanışlarının hepsini yapmak mümkündür. Yeni başlayanlar (değişik tırmanış stillerini deneme ve öğrenme özgürlüğüne sahip olmak isterler), ortalama tırmanıcılar (belirli bir tırmanış stili yerine değişik yapıdaki kayalarda tırmanmayı sevenler) ve çok ip boyu tırmanan tırmanıcılar (duvar çıkarken nasıl pasajlarla karşılaşılacağı öngörülemeyebilir.)

Yüksek Performans:
Tırmanış yarışmaları ve zor spor tırmanış rotalarında avantaj sağlaması

için üretilirler. Belirli bir basış tekniğinin şart olduğu tırmanışlarda güvenebileceğiniz yüksek performans sunarlar. Bu tip kataların boğazlarının düşük tutulmasının sebebi ayağın hareket kabiliyetini kısıtlamamak ve daha hafif bir ayakkabı üretmektir.

Patikler:
Yalın ayak tırmanmanın bir adım ötesi patiklerdir. Ayağınızı adeta ikinci bir deri gibi sararlar ve tabanları olabilecek en fazla hassasiyeti sağlamak için çok ince yapılmıştır. Minik basamaklara basmayı kolaylaştırırlar. İnce çatlakları kullanabilmeniz için parmak uçları daralan yapıda tasarlanmıştır. Patikler en çok antrenman, yapay duvar ve kısa kaya tırmanışları için uygundur. Normal tırmanış ayakkabılarından çok daha hafiflerdir ve giyip çıkarması oldukça hızlı ve kolaydır.

Bilinmesi gereken bir nokta şudur: Patikler ayağı yeterli derecede desteklemedikleri için kenar basış tekniğinde zayıf kalırlar. Aynı zamanda ayak kaslarımızın daha fazla yorulmasına yol açarlar. Diğer tip ayakkabılara göre daha hızlı yıpranırlar ve çok daha fazla esnerler.

· Yeni Başlayanlar İçin Birkaç Tavsiye:
Eğer yeni başlıyorsanız ihtiyacınız olan, ayağınızı sıkı saran ama rahat, dayanıklı bir katadır. Öğrenme sürecinde çoğu zaman gereğinden fazla yıpranma oluşacağından tabanı ve kendisi daha dayanıklı olan modellerden birini tercih etmeniz daha ekonomik olacaktır. Ayağınıza rahat olması önemlidir; çünkü öğrenmenin verimli olabilmesi için kişi rahat ve stressiz bir ortamda; öğrenmeye açık bir ruh halinde olmalıdır. Aklınız acıyan zavallı ayaklarınızda ise ister istemez "daha zor" öğrenirsiniz. Katanın "sıkı olması" ile "acıtması" farklı şeylerdir. Tavsiyemiz mağazadan aldıktan sonra ayağınızda 30-40 dakika tutabildiğiniz (mesela Adrenalin'in diğer ürün sayfalarını okuyabileceğiniz bir süre!) bir ayakkabı seçmenizdir. Ayağınızı destekleyecek kadar sert bir taban, yan çeperleri saran kauçuk bant ve üst kısımda kullanılacak iyi kalite deri aramanız gereken özelliklerdir. Bileklerinizi daha fazla korumak ve desteklemek için yüksek boğazlı modelleri tercih edebilirsiniz.

Ayakkabının ayağınızı kıvırmadığından, düz tuttuğundan emin olmalısınız. Ayakkabı tabanının yarı sert olması, yani tenis topu sertliğinde olmasına dikkat ediniz. Bu sertlikte bir taban ufak basamaklarda daha rahat durabilmenizi ve ayak tekniğinizi daha hızlı geliştirmenizi sağlayacaktır.

3. Adım: Ayağınıza Olduklarından Emin Olun !
Katanıza karar verirken dikkat etmeniz gereken en önemli nokta, ayağınıza iyi oturmasıdır. En doğru seçimi değişik ayakkabı tiplerini deneyerek yapabilirsiniz. Değişik modelleri denerken tavsiyemiz ayağınızda çok ince bir çorap giyiyor olmanız (denediğiniz ayakkabıları çok daha kolay bir şekilde ayağınıza giyip çıkarmanızı sağlar.) Ayaklarımız öğleden sonraları şişer, tıpkı katalarımızı uzun süre ayağımızdan çıkartamadığımız durumlarda olduğu gibi. Bu bakımdan kata seçmek için günün ikinci yarısını tercih ediniz, aksi takdirde ayağınızı "sıkan" bir kata almış olabilirsiniz. Aldığınız ayakkabıyı kullanmadan önce evde halının üzerinde bir süre giymek de fikir verebilir.

Eğer bağcıklı bir kata deniyorsanız bütün bağcıkları gevşetebilirsiniz. Çorabınızın katlanmadığından emin olduktan sonra bağcıkları bağlayınız. Ayakkabı ayağınıza sıkı olmalı, ama acıtmamalıdır. Ayağınızın katanın içinde kayması ve dönmesini engellemek için illa acılar içinde tırmanmanız gerekmez. Ayakkabınızı sıkıca bağladığınızda bağcık deliklerinin birbirine paralel olması size doğru bir numara seçtiğinizi işaret eder.

Unutmamanız gereken her katanın zaman içinde bir miktar esneyeceğidir. Ancak bu esneme boyuna değil, enine olmaktadır. Eğer topuk yada parmaklarda ciddi bir baskı hissediyorsanız, ömrü boyunca ayağınızı aynı noktalardan acıtacağını bilmelisiniz. Ayakkabının tamamı iç astara sahip olan katalar ve/veya ayak çevresinde kalın sürekli kauçuk banda sahip olan modellerin diğerlerine göre çok daha az esneyeceklerini öngörebilirsiniz.

Eğer zor ama kısa (bir ip boyu, Ballıkayalar'dakiler gibi) rotalarda tırmanmak için bir kata alıyorsanız ayağınıza biraz daha sıkı olanını tercih edebilirsiniz. Çok ip boyu rotalar, duvarlar yada genel dağcılık amaçlı olarak düşünüyorsanız hala sıkı ama rahat ettiğiniz numarayı tercih etmelisiniz. Parmaklarınızın yerleşimine özellikle dikkat etmelisiniz; iyi bir yerleşimde parmaklar aşırı kıvrık ve acı içinde olmazlar!

· Numaralar Üzerine Bir Kaç Not
Ayakkabıların çoğu üzerlerinde UK, US ve Avrupa (Türkiye) numaraları beraberce yazarak gelirler. Karışıklık olmaması için Adrenalin'de bir Ayak Numaraları Karşılaştırma Tablosu bulunur. Avrupa numaralarında yarım numaralar sabit bir şekilde artmadığından (örneğin: 38 - 38,5 - 39,5 - 40 - 41) Adrenalin'de UK (İngiliz) sistemine göre ayakkabıları düzenlemekteyiz.

Unutmamanız gereken nokta şudur: Numaranız 9 (yani 43) olsa bile her modeli tekrar denemelisiniz, aynı üreticinin değişik modelleri arasında bile ciddi kalıp farkları olabiliyor!

· Çoraplı veya Çorapsız Giymek?
Bu konu çok tartışılan ve sizin için neyin önemli olduğuna doğrudan bağlı olan bir konudur. Eğer daha rahat olduğunu düşünüyorsanız çorap giyebilirsiniz. Ancak çoraplar ayağınızın daha az "hissetmesine" yol açacaklarından performans arayanlar tercih etmemelidir. Eğer doğru bir seçim yaptıysanız çoğu patik ve kavisli tip katalar, çorapsız ayağınıza eldiven gibi otururlar ve kayayı mükemmel hissedebilmenizi sağlarlar. Çok amaçlı ayakkabıları ise, özellikle duvar çıkışları sırasında, ince çoraplarla giymek ayaklarınızın rahatlığı açısından faydalı olacaktır.

KATALARIN BAKIMI
Kaya Tırmanış ayakkabılarının kaya yüzeyine iyi tutunmasını isteriz. İyi tutunma maksimum sürtünme demektir. Katanızın tabanları kirli olursa sürtünme azalır. Toprak ve çamur, kata verimini belirgin bir şekilde azaltırlar; tabanları temiz tutmaya özen göstermelisiniz!

Temizlik bir kaç aşamada yapılmalı. Tırmanırken periyodik olarak ayakkabı tabanımızı temiz bir beze silebiliriz. Bunu kısa kayanın dibine sereceğiniz eski bir havlu yada beze silerek yapabileceğiniz gibi, pantalon yada uzun taytınızın paçasını kullanarak da yapabilirsiniz! Bir diğer alternatif de yanınızda taşıyacağınız eski bir diş fırçası ile zaman zaman temizlik yapmaktır. Bu fırçayı bazı tozlu basamak ve tutamakları temizlemek için de sık sık kullanabilirsiniz.

Tırmanış gününün sonunda ayakkabılarınızın altını iyice temizlemek gerekir. Bunu ıslak bir bez ile yada kurumuş çamur var ise ıslak fırçalama (eski diş fırçası) ile yapabilirsiniz. Islak fırçalarken ayakkabının derisini ıslatmamaya özen gösterin. Eğer katanızın tabanında sadece toprak ve çamur varsa su ile temizlik yeterlidir. Sadece başka malzemeler olduğunda normal sabun da kullanmanız gerekebilir. Sabun kullandığınızda durulama işleminin önem kazanacağını biliyorsunuz! Islak fırçaladığınız bir ayakkabının oda sıcaklığında ve gölgede kurumasına özen gösterin.

Belli bir zaman sonra ne kadar temizlerseniz temizleyin taban sürtünmesinin azaldığını görürsünüz. Bu durumda orta sertlikte bir tel fırça ile çok bastırmadan tabanları fırçalamanız yardımcı olacaktır. Bu işlemi her seferinde aynı doğrultuda yapmalısınız. Islak yada alkollü bir bez ile tabanı silerek işlemi bitirirsiniz. Bu şekilde gözenekleri kaygan maddelerle dolan ince bir kauçuk tabakasını silmiş olursunuz.

Ayakkabınızın ömrü sizin nasıl kullandığınıza doğrudan bağlıdır. Herşeyden önce kabul etmelisiniz ki, katalar "eskimesi ve erimesi" için para verdiğimiz papuçlardır! Eğer tabanı iyi sürtünmüyorsa onu sevmeyiz, sürtünme olduğunda da erime kaçınılmazdır. Bu yüzden eğer sık ve yoğun tırmanıyorsanız taban kauçuğunu bir sezondan önce eritebilirsiniz. Ancak "sık ve yoğun" kullanım ile "yanlış ve gereksiz" kullanım birbirine karıştırılmamalıdır. Tırmanmadığınız zamanlarda rotaların dibinde katalarla dolaşmak tabanları gereksiz yıpratır. Rahat ve tabanın az kullanılan bölümlerini kullanabileceğiz basamaklarda burun ve iç basmaktan kaçınarak en hızlı yıpranan bu bölümlerin ömrünü uzatabilirsiniz.

Katalarınızı aşırı sıcak ortamlardan (sıcak havalarda araba içi ve bagajı, kalorifer yanı) uzak tutmalı, kullanım sonrasında havadar bir ortamda tutmalı (iç kısmı ayağınızın terlemesiyle ıslanacaktır) ve taşırken ezilmemesine dikkat etmelisiz (aynı çantada taşıyacaksanız diğer malzemelerin üzerine koyun.) Uzun süre kullanmayacaksanız içini sıkıca kağıt doldurup bağcıklarını bağlayarak saklamalısınız.

ANA SAYFA